BULAŞICI HASTALIKLARA İLİŞKİN TEDBİRLERE AYKIRI DAVRANILMASI SUÇU VE CEZASI
Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranılması suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun Kamuya karşı işlenen suçlar başlığı altında 195. Madde de “Bulaşıcı hastalıklardan birine yakalanmış veya bu hastalıklardan ölmüş kimsenin bulunduğu yerin karantina altına alınmasına dair yetkili makamlarca alınan tedbirlere uymayan kişi, iki aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Şeklinde düzenlenmiştir.
Bu kanun maddesindeki amaç; kamunun bulaşıcı hastalıklardan etkilenmesini önlenmek veya en aza indirmektir.
1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu Md.282 de ise cezai yaptırım “Bu Kanunda yazılı olan yasaklara aykırı hareket edenler veya zorunluluklara uymayanlara, fiilleri ayrıca suç oluşturmadığı takdirde, ikiyüzelli Türk Lirasından bin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir.” Şeklinde düzelenmiştir.
Günümüzde, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de pandemi olarak kabul edilen Covid-19 (korona virüs) da solunum ve hava yoluyla bulaşan bir virüs olması sebebiyle idari makamlar tarafından olağanüstü tedbirler alınmış ve tedbirlere uymayan vatandaşlara cezai yaptırım uygulanmaya başlanmıştır. Yetkili makamlar tarafından gerekli görülen durumlarda sadece karantina değil, sokağa çıkma yasağı, yurtdışına çıkma yasağı,65 yaş üzeri yaşlılara sokağa çıkma yasağı gibi tedbirlere de başvurabilecektir. İdari makamlar tarafından alınan tedbirlere riayet edilmesi zorunludur. Alınan idari tedbirlere aykırı davranmak TCK 195 gereği “ Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma” suç unsurunu oluşturacağı için yine bu madde gereği ve Umumi Hıfzıssıhha Kanunu Md.282 gereği suç işleyen kişiler cezalandırılacaktır.
BULAŞICI HASTALIK NEDİR?
Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliği Md. 4/c “Enfekte olmuş bir kişi ile doğrudan temas yoluyla veya bir vektör, hayvan, ürün veya çevreye maruz kalma gibi dolaylı yollardan veya bulaşıcı madde ile kirlenmiş olan sıvı alışverişi yolu ile insandan insana bulaşan, bir mikroorganizma veya onun toksik ürünlerine bağlı olarak ortaya çıkan hastalığı” şeklinde tanımlamıştır.
COVİD-19 İLE İLGİLİ İL UMUMİ HIFZISSIHHA MECLİS KARARLARI
İl Umumi Hıfzıssıhha Meclisinin 06/04/2020 tarihli olağanüstü toplantısında , halkın sağlığını korumak, salgının yayılma hızını en aza indirmek , toplumun ve kamu düzeninin bozulmasını engellemek amacıyla bazı kararlar alınmıştır.
İl Umumi Hıfzıssıhha Meclisi’nin 06/04/2020 tarihli 21 sayılı Kararları aşağıdaki gibidir.
- COVIT-19 pozitif veya olası vakalardan izolasyon ve/veya tedavi süresince karantina tedbirlerini ihlal edenlerin, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 282. maddesi gereği idari para cezası ile cezalandırılması, tedbirleri ihlalde ısrar edenlerin kolluk kuvvetleri marifetiyle karantina altına alınması,
- Pazar yerlerinde tezgahlar arasında en az üç metre mesafe bırakılması, giriş çıkışların zabıta tarafından kontrol edilerek maskesiz girişe izin verilmemesi, vatandaşın pazara girişi ve çıkışında ellerinin mutlak surette alkol bazlı dezenfektan ile temizlemesinin zabıta tarafından sağlanması, satıcıların eldiven kullanması durumunda, her bir müşteri ve ürünlerine temas öncesinde eldivenlerin mutlak surette değiştirilmesi, eldiven kullanılmaması durumunda, her bir müşteri ve ürünlerine temas öncesinde ellerin mutlak surette alkol bazlı dezenfektan ile temizlenmesinin sağlanması, uymayanlar hakkında 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 282. maddesi gereği idari para cezası ile cezalandırılması, ihlalde ısrar edenlerin tezgahlarının kapatılarak satışa izin verilmemesi,
- İl Hıfzıssıhha Meclisinin 14 No.lu kararı ile düzenlenen tek/çift plaka uygulamasının devamı, kararında belirtilen; “sürücülerin mutlak surette maske kullanması, her bir müşterinin araca binişi ve inişinde ellerini mutlak surette alkol bazlı dezenfektan ile temizlemesinin sürücü tarafından sağlanması” tedbirlere mutlak surette riayet edilmesi, ilaveten taksilerin iki kişiden fazla yolcu taşımaması ve seyir esnasında camların olabildiğince açık tutulması, bu düzenlemelere uymayan sürücülerin 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 282. maddesi gereği idari para cezası ile cezalandırılması, ihlalde ısrar edenlerin araçlarının trafikten men edilmesi,
- İl Hıfzıssıhha Meclisinin 8 No.lu kararında belirtilen; “Tüm marketlerin 09:00-21:00 saatleri arasında hizmet vermesi” ifadesinin 07.04.2020 tarihinden itibaren “Tüm marketlerin 09:00-20:00 saatleri arasında hizmet vermesi” olarak değiştirilmesi,
- Kamu veya özel sağlık kuruluşlarında görev yapan sürekli işçiler dahil bütün personelin kendi talep ve muvafakatları olması halinde; günlük çalışma saatleri, aylık çalışma süresi dikkate alınarak günlük 24 saat üzerinden çalışmasına izin verilmesi ve planlama yapılması, kararları alınmıştır.
HASTALIĞIN BİLEREK BULAŞTIRILMASI
Bulaşıcı hastalığı olduğunu bilen ve bunu bilerek insanlara bulaştırma eğiliminde bulunan kişi siyasal, felsefi, ırki veya dini saiklerle toplumun bir kesimine karşı bir plan doğrultusunda sistemli olarak işlenmesi, insanlığa karşı kasten yaralama suçunu oluşturacağı gözetilerek TCK md. 77 hükmü gereği cezalandırılmaları gerekebilir. Fakat teorik olarak bu tespitler yapılıyor olsa bile suç unsurunun oluşacağına dair bir çok durum meydana geleceği için sorumluluğa gidilmesi de güç olacaktır.
BULAŞICI HASTALIĞIN İŞYERLERİNDE ÇIKMASI
1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu Md. 126 Gıda üretim ve satış yerleri ve toplu tüketim yerleri ile insan bedenine temasın söz konusu olduğu temizlik hizmetlerine yönelik sanatların ifa edildiği iş yeri sahipleri ve bu iş yerlerinin işletenleri, çalışanlarına, hijyen konusunda bu iş yerlerindeki meslek ve faaliyetin gerektirdiği eğitimi vermeye veya çalışanların bu eğitimi almalarını sağlamaya, belirtilen eğitimleri almış kişileri çalıştırmaya, çalışan kişiler ise bu eğitimleri almaya mecburdurlar. Bizzat çalışmaları durumunda, iş yeri sahipleri ve işletenleri de bu fıkra kapsamındadır.
Bulaşıcı bir hastalığı olduğu belgelenenler ile iş yerinin faaliyet ve hizmetlerinden doğrudan yararlananları rahatsız edecek nitelikte ve görünür şekilde açık yara veya cilt hastalığı bulunanlar, bizzat çalışan iş yeri sahipleri ve işletenleri de dâhil olmak üzere, alınacak bir raporla hastalıklarının iyileştiği belgeleninceye kadar, birinci fıkrada belirtilen iş yerlerinde çalışamaz ve çalıştırılamazlar. Çalışanlar, hastalıkları konusunda işverene bilgi vermekle yükümlüdür.
BULAŞICI HASTALIKTA TAZMİNAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Umumi Hıfzıssıhha Kanunu Md 127;
126 ncı maddede belirtilen iş yerlerinde bulaşıcı bir hastalık veya bir salgın hastalık çıkması hâlinde doğacak hukukî sorumluluklar ile bu durumdan zarar gören kişi veya kurumların hukukî yol vasıtasıyla talep edebilecekleri tazminat ödemeleri veya olabilecek diğer ödemeler iş yeri sahiplerine ve işletenlerine aittir.
ŞİKAYET VE ZAMAN AŞIMI SÜRESİ
Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma suçu şikayete tabi olmayan suçlardandır. Tedbirlere aykırı davranıldığını tespit eden savcılık makamı re’sen incelemeye alarak soruşturma başlatacaktır.
Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma suçu zaman aşımı süresi; TCK Md. 66/1-e maddesinde “Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl,” şeklinde hüküm altına alınmıştır. TCK 195. gereği bu suçlar 2 aydan 1 yıla kadar cezaya hükmedilir. Dolayısıyla dava zaman aşımı süresi bu suçlar için 8 yıldır.
BULAŞICI HASTALIKLARA İLİŞKİN TEDBİRLERE AYKIRI DAVRANILMASI SUÇUNDA SORUŞTURMA , KOVUŞTURMA VE GÖREVLİ MAHKEME
Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma suçunda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemeleridir.
Soruşturma aşamasında savcılık re’sen soruşturma başlatıp kovuşturma aşamasına geçebileceği gibi kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı da verebilir. Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma suçu kovuşturma aşamasında basit yargılama usulü olarak görülecektir.
CEZANIN ERTELENMESİ
İşlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilir. Fakat bunun için bazı şartlar gereklidir. Bu şartlar;
- Kişinin daha önce bir suçtan dolayı 3 aydan fazla hapis cezasına hükmedilmemiş olması,
- Yargılama süreci boyunca duyduğu pişmanlıktan dolayı bir daha suç işlemeyeceğine dair mahkemede kanaat oluşması
Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma suçunun cezası 2 yıl veya altında olduğundan dolayı suçu işleyen hakkında cezanın ertelenmesi kararı verilebilecektir.
ADLİ PARA CEZASINA ÇEVRİLMESİ
Kısa süreli hapis cezası, suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre adli para cezasına çevrilebilir. Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma suçunun cezası 1 yıl veya altında olduğundan dolayı suçu işleyen hakkında verilen hükmün adli para cezasına çevrilmesi mümkündür.
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI (HAGB)
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade eder. Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl(2) veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklıdır.
Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma suçunun cezası 2 yıl veya altında olduğundan dolayı suçu işleyen hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilecektir.